Jak pisałam już w artykule „warunkowe umorzenie postępowania, a niekaralność” osoba, przeciwko której warunkowo umorzono postępowanie jest wpisana w Krajowym Rejestrze Karnym. Należy jednak zaznaczyć, że nie jest to skazanie w świetle polskiego prawa. Jakie zatem konsekwencje wiążą się dla funkcjonariuszy Policji czy Straży Granicznej?
Funkcjonariusze Policji
Jeśli przeciwko funkcjonariuszowi Policji zostało warunkowo umorzone postępowanie karne jest to postawa do zwolnienia tego funkcjonariusza ze służby. Jest to natomiast przesłanka fakultatywna, a nie obligatoryjna.
Art. 41 ust. 2 pkt 8 Ustawy o Policji
„Policjanta można zwolnić ze służby w przypadku popełnienia czynu o znamionach przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, jeżeli popełnienie czynu jest oczywiste i uniemożliwia jego pozostanie w służbie”.
Funkcjonariusze Straży Granicznej
W przypadku funkcjonariuszy Straży Granicznej (SG) sytuacja jest niemal identyczna jak sytuacja funkcjonariuszy Policji. O ile każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie, o tyle zapisy w ustawie są takie same, jak również taka sama jest ich dyspozycja.
Warunkowo można umorzyć postępowanie m. in. jeśli okoliczności popełnienia czynu nie było wątpliwości. Zatem jak wynika z powyższego wystarczającym jest popełnienie przez funkcjonariusza czynu o znamionach przestępstwa, a nie skazanie prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa albo przestępstwa skarbowego. Ponadto, aby możliwe było zwolnienie funkcjonariusza ze służby w oparciu o powyższy przepis muszą zostać spełnione dwie przesłanki, tj. oczywistość popełnienia przestępstwa i związana z tym faktem niemożności dalszego pozostawania w służbie.
Zwolnienie ze służby będzie więc argumentowane utratą nieposzlakowanej opinii przez funkcjonariusza i utratą zaufania, tym samym naruszenie dobrego imienia służby, w związku z popełnieniem przez funkcjonariusza przestępstwa.
„Rola i zadania Policji, wyrażające się w służbie społeczeństwu, uzasadniały więc – zdaniem Sądu Wojewódzkiego – celowość eliminowania z Policji funkcjonariuszy, którzy osłabiają autorytet służby przez działania niezgodne z prawem, którego przestrzeganie mają kontrolować.” (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 listopada 2013 r. I OSK 3084/12).
„Należy odróżnić sytuacje, w których popełnienie przez funkcjonariusza czynu o znamionach przestępstwa jest “oczywiste”, od sytuacji, w których popełnienie przestępstwa stwierdzone zostało prawomocnym wyrokiem. Są to stany faktyczne od siebie niezależne i każdy z nich umożliwia rozwiązanie z funkcjonariuszem stosunku służbowego w innym trybie. Dlatego też organ Straży Granicznej, zamierzając zwolnić funkcjonariusza ze służby na podstawie art. 45 ust. 2 pkt 10 ustawy o Straży Granicznej, nie jest zobligowany do oczekiwania na prawomocne zakończenie sprawy karnej. “Oczywistość popełnienia czynu” organ może bowiem ustalić samodzielnie, na podstawie analizy okoliczności konkretnego zdarzenia.”. (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2017 r., II SA/WA 34/17).
Odwołanie od decyzji
Decyzję o zwolnieniu podejmuję właściwy przełożony: Komendant Główny Policji, Komendant Centralnego Biura Śledczego Policji, Komendant Biura Spraw Wewnętrznych Policji, komendanci wojewódzcy i powiatowi (miejscy)Policji oraz komendanci szkół policyjnych,
oraz analogicznie:
Komendant Główny Straży Granicznej, Komendant Biura Spraw Wewnętrznych SG, komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci ośrodków szkolenia Straży Granicznej oraz komendanci ośrodków Straży Granicznej.
Od decyzji o zwolnieniu ze służy funkcjonariuszowi przysługuje w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania odwołanie do wyższego przełożonego, a jeśli decyzję wydał Komendant Główny Policji/SG odwołanie należy wnieść do ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Jeśli mimo odwołania zaskarżona decyzja o zwolnieniu ze służby zostanie utrzymana w mocy, funkcjonariuszowi przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, którą może złożyć w terminie 30 dni od dnia rozstrzygnięcia w sprawie, za pośrednictwem wyższego przełożonego.
Ważne!
Odwołanie nie wstrzymuje wykonania decyzji o zwolnieniu, lecz uchylenie lub stwierdzenie nieważności decyzji o zwolnieniu z powodu jej wadliwości/niezgodności z prawem, stanowi podstawę przywrócenia funkcjonariusza do służby na równorzędne stanowisko, a okres pozostawania poza służbą, na które funkcjonariuszowi przysługuje świadczenie pieniężne zostanie wliczony do okresu służby uwzględnianego przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego, nagrody rocznej, nagrody jubileuszowej, ekwiwalentu za urlop, itp., a także do okresu służby. Okresu pozostawania poza służbą, za który funkcjonariuszowi nie przysługuje świadczenie pieniężne, nie uważa się za przerwę w służbie w zakresie uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego jej biegu.
Ponadto funkcjonariuszowi przywróconemu do służby przysługuje za okres pozostawania poza służbą świadczenie pieniężne równe uposażeniu na stanowisku zajmowanym przed zwolnieniem, nie więcej jednak niż za okres 6 miesięcy i nie mniej niż za 1 miesiąc. Świadczenie pieniężne wypłaca się w terminie 14 dni od dnia złożenia przez funkcjonariusza wniosku w tej sprawie wraz z dokumentem potwierdzającym fakt przywrócenia do służby.
Wskazany okres jest zatem niekorzystny z perspektywy kilkuletniego okresu pozostawania poza służbą w trakcie trwania postępowania karnego. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku zawieszenia funkcjonariusza w czynnościach służbowych, o czym przeczytasz tutaj.
Warto pamiętać, że można dochodzić swoich roszczeń również na drodze postępowania cywilnego.
Jak już pisałam warunkowe umorzenie postępowania nie jest skazaniem, co ma bardzo istotne znaczenie, gdyż w przypadku skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego funkcjonariusz Policji, jak również SG zostanie obligatoryjnie zwolniony ze służby.
Warto wiedzieć, że funkcjonariusza SG można zwolnić ze służby w okresie ciąży, w czasie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego, w przypadku wystąpienia okoliczności takich jak warunkowe umorzenie postępowania. Ustawa o Policji bezpośrednio takiej możliwości nie przewiduje, lecz podstawą może być na przykład wymierzenie kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby lub gdy wymaga tego ważny interes służby, co może być następstwem postępowania dyscyplinarnego.